Шигун районӗнчи "Сенькино" ялӗ
Чӑваш ялӗсен вырӑсла ячӗсемсӗр пуҫне чӑвашла ятсем те пур. Чылай чухне чӑвашла тата вырӑсла ятсем пӗр пек мар. Тӗрлӗрен.
Ҫакӑ Чӑваш республикин тулашӗнче те ҫаплах.
Вырӑсла ятсене пурте пӗлеҫҫӗ. Чӑвашлисене — аплах мар. Хытӑрах та калама пулать: чӑвашла ятсен манӑҫа тухса пырас туртӑм та пур. Уйрӑмах — Чӑваш республикин тулашӗнче.
Апла ҫеҫ те мар-ха. Ҫавнашкал ятсене тупса палӑртса та пӗтереймен пулмалла. Ҫапла вара леш хайхи ятсем ӗмӗрлӗхех тӗнчерен ҫухалас хӑрушлӑх та пур.
Кунашкал кӑлтӑксене пӗтерес пулать. Урӑхла каласан, кашни чӑваш ялӗн ятне тупса палӑртмалла, пурнӑҫра усӑ курмалла.
Шигун районӗнчи "Сенькино" ялӗ. Тепӗр сӑн (Федисовсен ҫурчӗ)
Акӑ Самар облаҫӗнчи Шикун районӗнчи Подвалье ял тӑрӑхӗнчи "Сенькино" ялӗ.
Паян Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ Литература музейӗнче 14 сехетре Николай Естафьев (1918-1986) поэт ҫуралнӑранпа пӗр ӗмӗр ҫитнине халалласа астӑвӑм каҫӗ иртӗ.
Николай Филиппович Евстафьев 1918 ҫулхи ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Самар облаҫӗнчи Йӗкер ялӗнче ҫуралнӑ. Похвистневӑри ял хуҫалӑх техникумӗнче вӗреннӗ. 1939 ҫулта Япони вӑрҫине хутшӑннӑ, 1945 ҫулта — Маньчжурие ирӗке кӑларма.
Н. Евстафьев чӑвашла тата вырӑсла ҫырнӑ, куҫаруҫӑ евӗр те ӗҫленӗ. Вӑл К. Симоновӑн, Н. Хикметӑн, В. Маяковскин, С. Смирновӑн, С. Щипачевӑн, С. Антоновӑн, С. Михалковӑн, С. Грибачевӑн, О. Шестинскийӗн, болгари поэчӗн А. Тодоровӑн, украина поэчӗн С. Репьяхӑн хайлавӗсене чӑвашла, чылай чӑваш поэчӗпе прозаикӗн ӗҫне вырӑсла куҫарнӑ.
Хӑй вӑл литературӑпа критиӑа статйисем те ҫырнӑ.
Чӑваш чӗлхи атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑраймӗ
Пире атте-анне тӑван чӗлхене вӗрентет. Анчах та тӑван чӗлхе атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑма пултараймасть.
Хальхи саманара ҫакӑ пушшех те тӗрӗс.
Акӑ эпир чӑвашла калаҫатпӑр, ҫыратпӑр, вулатпӑр. Ҫак япала хӑшне-пӗрне хӑйне хӑй пулса пырать пек туйӑнать пулмалла. Анчах та ку пачах та апла мар. Тӗнчере нимӗн те хӑйне хӑй, хӑй еккипе пулса пымасть. Пурин те хайӗн йӗрки пур.
Эпир ҫакнашкал хамӑр чӗлхепе усӑ курассишӗн нумай-нумай ҫын тар кӑларса тӑрӑшнӑ. Атте-анне ҫеҫ мар! Тӑрӑшнӑ вӗрентевҫӗсем, методистсем, чиновниксем, политиксем, ҫыравҫӑсем, мусӑкҫӑсем, ӑславҫӑсем... Пинӗ-пинӗпе!
Ҫавсем тӑрӑшман пулсан паян ним те пулас ҫукчӗ.
Чӑваш чӗлхи атте-анне ҫинче ҫеҫ тытӑнса тӑраймӗ
Ӗнтӗ миҫемӗш ҫул ӗнтӗ пирӗн пуҫа минретеҫҫӗ: ятарласа патшалӑх тӑрӑшни ним тума та кирлӗ мар, ашшӗ-амашӗ чӑвашла вӗренткелени те ҫитӗ!
Сирире пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче персе аннӑ «АН-26» самолетра пулнӑ, Самар облаҫӗнчи Анатьялта (вӑл — чӑваш ялӗ) ҫуралнӑ Владимир Еремеев генерал-майора пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пытарнине эпир пӗлтернӗччӗ.
Владимир Вениаминович, аса илтерер, 1964 ҫулта ҫуралнӑ. Малтан Суворов училищинче, кайран танк училищинче вӗреннӗ. Тӗрлӗ ҫӗрте хӗсметре пулнӑ хыҫҫӑн Мускавра пурӑннӑ. Юлашки ҫулсенче вӑл Раҫҫейӗн Хӳтӗлев министерствинче Тӗрӗслевпе надзор тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче ӗҫленӗ.
Генерал-майора Мускав облаҫӗнчи Мытищи хулинчи Федерацин ҫар мемориалӗн ҫӑвине пытарнӑ. Унта «Сыны отечества» (чӑв. Тӑван ҫӗршыв ывӑлӗсем) юлташлӑхӑн Мускаври организацийӗн пайташӗсем, пурӗ 16 ҫын, хутшӑннӑ.
Вилнӗ хыҫҫӑн офицера Паттӑрлӑх орденӗпе чыслама йышӑннӑ.
Сирире персе аннӑ АН-26 самолетра пулнӑ, Самар облаҫӗнчи Анатьялта (вӑл — чӑваш ялӗ) ҫуралнӑ Владимир Еремеев генерал-майора паян пытарнӑ.
Владимир Вениаминович 1964 ҫулта ҫуралнӑ. Унӑн амӑшӗ колхозра ӗҫленӗ, ашшӗ водитель пулнӑ. 1979 ҫулта вӑл Суворов училищине кӗнӗ. Унтан танк училищинче вӗреннӗ. Малтан Чехословакире хӗсметре тӑнӑ, кайран — Калининградра. Калининградра Владимир Еремеев полк командирӗ пулнӑ, кайран — Балти флотӗнчи ҫыран хӗрри ҫарӗсен штаб пуҫлӑхӗ. Тӗрлӗ ҫӗрте хӗсметре пулнӑ хыҫҫӑн Мускавра пурӑннӑ. 2012 ҫулта вӑл Мускаври парадра 27-мӗш мотострелок бригади гвардеецӗсен колоннине ертсе пынӑ. Юлашки ҫулсенче вӑл Раҫҫейӗн Хӳтӗлев министерствинче Тӗрӗслевпе надзор тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗнче ӗҫленӗ.
Сирири командировкӑна генерал-майор 2017 ҫулхи раштав уйӑхӗнче тухса кайнӑ.
«Контактра» халӑх тетелӗнчи «Чӑвашсем — хитре халӑх» ушкӑнра чӑваш тӗрриллӗ хитре картиш сӑн ӳкерчӗкне вырнаҫтарнӑ. Сӑн ӳкерчӗке ӑнлантарнинче «Сделал сам» (чӑв. Хам турӑм) тесе ҫырса хунӑ.
Сӑн ӳкерчӗке вырнаҫтараканни — Валера Никитин. Каччӑпа ҫӗркаҫ эпир халӑх тетелӗ урлӑ ҫыхӑнтӑмӑр. Вӑл картиш хуҫи Самар облаҫӗнчи Кушкӑ районӗнчи Ермакьел ял тӑрӑхӗнчи Пысӑк Ярмакьел ялӗнче пурӑнать.
Хитре картише тӗнче тетелӗнче курнисем пӗринпе тепри тупӑшса тенӗ пек ырлаҫҫӗ. Пӗрисем шеп теҫҫӗ, теприсем хитре тесе хаклаҫҫӗ, виҫҫӗмӗшсем лайӑх тӗслӗх тесе палӑртаҫҫӗ. Хавхалантарса тӗрлӗ смайл лартакансем те тупӑннӑ.
Мухтамалӑх чӑн та пур. Тимӗртен тытнӑ картише чӑваш тӗррипе капӑрлатнӑ, тӗп тӗсӗ — сарӑ.
«Волжская коммуна» (чӑв. Атӑл коммуни) хаҫат Самар облаҫӗнчи Ҫӗнӗ Каньӑкьел шкулӗ пирки статья кӑларнӑ. 11 класс таран вӗрентекен шкулта пурӗ 136 ача пӗлӳ пухать. Ку ялта ытларах енӗпе чӑвашсем пурӑннӑран ачасем факультатив шайӗнче чӑваш чӗлхине те вӗренеҫҫӗ.
Хаҫат журналисчӗсем шкулти музея ырланӑ. Вӑл пуян пулнипе тӗлӗннӗ — мамонт шӑлӗ те пур, ӗлӗкрех усӑ курнӑ савӑт-сапа тата ытти япала. Шкул ҫумӗнче «Асамат» фольклор ушкӑнӗ те йӗркеленнӗ, унта ачасем хӑйсен пултарулӑхне туптаҫҫӗ. Маттурскерсем облаҫре иртекен фестивальсенче те пӗрремӗш вырӑнсене йышӑнаҫҫӗ.
Материал авторӗ Светлана Решетихина пӗлтернӗ тӑрӑх ҫывӑх вӑхӑтра вӗренӳ учрежденийӗнче шкул ҫулне ҫитмен ачасем валли ушкӑнсем уҫма палӑртнӑ — ача пахчинче вырӑн сахал, ачисем вара нумай тесе пӗлтернӗ.
Ҫӗнӗ Каньӑкьел — Самар облаҫӗнчи Исаклӑ районӗнче вырнаҫнӑ чӑваш ялӗ. Вӑл Сургут шывӗ хӗрринче, район центрӗнчен 28 ҫухрӑмра ларать. Ку яла 1770 ҫулсенче Питтапаль ялӗнчи чӑвашсем никӗсленӗ. 2005 ҫулта кунта пурӗ 972 ҫын пурӑннӑ. Ялти шкул 1895 ҫулта уҫӑлнӑ. Ҫӗнӗ Каньӑкьелте ХХ ӗмӗрте те тӗне кӗмен чӑвашсем пурӑнни паллӑ.
Тольятти хулинчи Чӑваш наципе культурин автономийӗ тӑрӑшнипе иртнӗ шӑматкун, юпан 14-мӗшӗнче, черетлӗ хут «Чӳклеме» уяв иртнӗ. Ӑна вырӑнтисем чӑваш чӗлхине, литературине, культурине тата йӑли-йӗркине сыхласа хӑварса аталантарас тӗллевпе йӗркелеҫҫӗ.
«Все мы — Россия» (чӑв. Эпир пурте — Раҫҫей) информаци порталӗ пӗлтернӗ тӑрӑх кашни ҫул кунта ҫӗршер-ҫӗршер чӑваш пухӑнать. Кӑҫал 300 ытла ҫын килсе ҫитнӗ — вырӑнтисем те, ытти хуларисем те пулнӑ.
Уявра наципе культура автономийӗн ертӳҫине Александр Бикмурзина тата пултарулӑх ушкӑнӗсене хисеп хучӗсемпе чысланӑ, чӑваш халӑхӗн йӑли-йӗрки пирки ӳкернӗ фильмпа паллашнӑ. Ҫавӑн пекех уява пынисем тӗрлӗ апат-ҫимӗҫпе паллашма пултарнӑ, чӑваш апатне тутанма пултарнӑ, вырӑнти чӑвашсен пултарулӑхӗпе паллашайнӑ.
Паллах, уяв юрӑ-кӗвӗсӗр иртмен. Пултарулӑх ушкӑнӗсем Самартан та, Тольяттинчен те, Чӗмпӗр облаҫӗнчен те ҫитнӗ. Ачасем те хӑйсен пултарулӑхӗпе халӑха савӑнтарнӑ.
Юпа уйӑхӗн 13-мӗшӗнче 15 сехет те 10 минутра Шалти ӗҫсен министерствин Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗнчен 33-ри арҫын тухса тарнӑ. Ӑна маларах Самар облаҫӗнчен тытса килнӗ. Вӑл ҫынсене улталаса пурӑннӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Йӗрке хуралҫисем ҫынна тартнӑ тӑрӑх халӗ служба тӗрӗслевӗ ирттереҫҫӗ.
Инкеклӗ лару-тӑру пулса иртнин сӑлтавне палӑртнӑ вӑхӑтра ШӖМӗн пайӗн пуҫлӑхне Владимир Баранова ӗҫлеме вӑхӑтлӑха чарнӑ. ШӖМӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗн тепӗр ӗҫченне те вӑхӑтлӑха ӗҫсӗр хӑварнӑ.
Самар облаҫӗнчен тытса Чӑваш Республикине илсе килнӗ арҫына йӗрке хуралҫисем малалла шыраҫҫӗ. Сӑнпа пӑхсан таркӑн — 30—35 ҫулсенче, 160 сантиметр тӑршшӗ, начар. Арҫын тӗксӗм кӑвак джинс шӑлаварпа, клеткӑллӑ кӗпепе, хӑйӑр тӗслӗ курткӑпа пулнӑ.
Ҫӗртме уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Николай Карлин композитор вилнӗ. Елчӗк районӗнчи Аслӑ Елчӗкре ҫуралса ӳснӗскер юлашки вӑхӑтра Самар тӑрӑхӗнчи Сергиев районӗнче пурӑннӑ. Пӗлтӗрхи вӑл 70 ҫулне паллӑ турӗ. Ҫав ятпа тӑван республикӑра тӗрлӗ мероприяти ирттерчӗҫ. Елчӗкри историпе краеведени музейӗнче курав йӗркеленӗччӗ. Музей хӑйӗн хӑнисене Николай Карлин юррисемпе, сӑнӳкерчӗкӗсемпе, хаҫатра ун ҫинчен тӗрлӗ ҫулта ҫырнисемпе, унӑн юррисен пуххисемпе паллаштарнӑччӗ. Юбилей ячӗпе Шупашкарти Яков Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче ирттернӗ.
Паян елчӗксем хӑйсен пултаруллӑ ҫыннипе, республикӑра ят ҫӗнсе илнӗ ҫынпа, Николай Карлинпа, сывпуллашнӑ. Унта унӑн тӑванӗсем, ӑна пӗлекенсем тата ыттисем пуҫтарӑннӑ.
+5.3 °C
